Şimdilerde taze sebzenin meyvenin bile tadı yok.Herşey tatsız tuzsuz.Domates domates tütmüyor.Marullar kerevizler boyum kadar.Yakın geçmişimizde donmuş gıda olarak ve bir tek belki fish finger dediğimiz balık girerdi.Şimdilerde teknolojinin gelişimi ile paketlenmiş,dondurulmuş,konserve pişmiş ya da yarı pişmiş gıdalar evlerimizi yavaş yavaş işgal etmeye başlamış durumda.Hazır humus bile var artık konserve olarak.Daha neler göreceğiz neler.Avrupa ve Amerika’daki mutfaklar çoktan esir düşmüş hazıra donmuşa.

Gerçi hazır işlenmiş gıdanın tarihi  insanlık tarihi kadar eskidir.Soğuk iklimlerde fok balığı etini buzda dondururken, sıcak iklim şartlarında yaşayanlar ise yiyecekleri güneşte kuruturlardı. Eski Yunan,Kalde,eski Mısır  ve eski Roma medeniyetlerinde yiyecekler çeşitli metodlarla uzun süre dayanmaları için korunurdu.Özellikle de  seferi durumdaki askeri ihtiyaçları karşılamak amacı ile tuzlama ve isleme çokça kullanılırdı.

Kurutma yöntemi birçok medeniyet tarafından kullanılmış tarih boyunca.özellikle Orta Doğu medeniyetleri MÖ 12 000 gibi erken dönemlerde yiyeceklergüneşte ve rüzgarda kurutmaya başlamışlar arkeolojik bulgulara göre.Romalılar özellikle kurutulmuş sebze ve meyvelere bayılırlardı.Orta Çağlarda güneş ışığının  güçlü olmadığı bölgelerde ateş yakarak özel odalarda kurutulurdu yiyecekler.

Yiyecekleri dondurma ise uygun iklimlerde sıkça kullanılmakta idi.Amerika’da eyaletlerde buz ve yiyeceklerin üzerinin buzla örtüldüğü ve saklandığı  “ice houses” (buz binaları) vardı.Zamanla “ice house” “icebox”a dönüşür.1800’lüyıllarda mekanik buzluklr keşfedilir ve kullanılmaya başlanır.Yine 1800’lü yıllarda Clarence Birdseye et ve sebzelerin çok düşük donma derecelerinde hızlı bir şekilde dondurulmasının etin ve sebzelerin tadını daha iyi koruduğunu keşfeder ve “quickfreeze” metodunu kısa sürede geliştirerek, donmuş gıda sektöründe bir devrim yaratır.

1790’lara gelindiğinde ise bir Fransız pastane sahibi olan Nicolas Appert,ağzı kapalı şişelerde yiyecek maddelerinin ısıtılması,besin maddelerinin bozulmasını engellediğini keşfeder.1806 yılında ise Appert’in bu teorisi Fransız Donanması tarafından et,sebze meyve ve hatta süt gibi gıda maddelerinde uygulanır.1810’a gelindiğinde ise Appert’in teorisini temel alanİngiliz Peter Durand yiyecekleri bu metodla teneke konserve kutularına koyar.Yani konserve İngilizlerle hayat bulur.1864 yılında Louis Pasteuryüksek derecelerde ısıtılmış besinlerin daha uzun süre bozulmadan kalabildiğini ispatlar.Böylelikle teneke kutularda yiyecek preservasyonu başlar.

O günden bu güne işlenmiş ve konserve gıda tüketimi ve sanayi büyük bir gelişim göstermiş.Haziran 2012 IBIS World Industry Report C1112-GLraporuna göre 2012 yıl sonu itibarı ile işlenmiş hazır gıda sanayinin küresel toplam gelirinin $164.3 milyar dolara erişeceği tahmin edilmekte.Taze sebze,meyveye erişilebilirliğin artması,paketleme malzemelerinin gelişmesi ve sektörde meydana gelen teknolojik gelişmeler bu sektörün coğrafik dağılımını artırdı.

Bu sektörün önümüzdeki beş yıl içerisinde daha da gelişeceği,özellikle Çin ve Hindistan’da gelişim gösterceği ancak en marjinal gelişimin ABD’de meydana geleceği ileri sürülmekte.Böylelikle sanyiden elde edilecek gelirin 2017 yılında $195.2 milyar dolara çıkması bekleniyor.Uygun kolay öğünlere olan talebin artması ile birlikte donmuş gıda ve sebze sektöründe artış olmuş yıllar itibarı ile gelişmiş ülkelerde.Özellikle de ısıt –tüket ürünleri ile hazır çorba ürünlerine olan talep oldukça artış göstermiş.Buna neden olan en önemli faktör olarak ise çalışan nüfusun zaman fakirliği  yanısıra markaların tüketiciye yönelik yürüttükleri pazarlama kampanyaları ve reklamlar gösterilmekte.Buna ek olarak da son beş yılda dünya nüfusundaki ve GSYİH(gayri safi yurt içi hasıla) de meydana gelen artışlar etken olarak kabul edilmekte.

Tüm bu faktörlerin etkisi sonucunda son beş yılda hazır ve donmuş gıda tüketimi %2.9 artış göstererek 1.1 milyar tona ulaşmış durumda.Çin,Hindistan ve Brezilya dünyada ençok taze meyve ve sebze üreten ülkeler olmasına karşın bu ülkelerde hazır gıda üretimi taze tüketimin yüksek olması nedeni ile bayağı düşük.Dünyada ençok hazır ve donmuş gıda üreten ülklerin başında ABD gelmekte.ABD’yi ise Avrupa ve Güney Afrika izlemekte.

Küreselleşme ve gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik gelişmeler ayni zamanda bu bölgelerdeki yeme alışkanlıklarını da etkilemiş.Özellikle Kuzey ve Orta Asya ile Çin’de batı dietlerinin tüketimi artış göstermiş son beş yılda.

Bahse konu raporda2012’de donmuş ve hazır gıda ticaretinin,ithalat-ihracatının da artış göstereceği ve $42.9 milyar dolarlıkseviyeye erişeceği öngörülmekte.Konserve ithalatında birinci sıradaABD yer alırken onuAlmanya ve Fransa izlemekte.Ayrıca ABD ve Almanya dünyada ençok donmuş gıda ithal eden ülkeler 2012 itibarı ile.Ancak bu sektör ile ilgili ithalat rakamlarındaki en hızlı artış Çin’de gerçekleşmiş.Ancak başta İngiltere olmak üzere son beş yılda organik besin maddeleri tüketimi ile ilgili yürütülen kampanyalar nedeni ile organik tüketim hızla artmakta.

Bu sanayi sektörü de kendi içerisinde bölümlere ayrılmakta.Kutulanmış sebze ve meyve dilimi sektörün % 43 nü oluşturmakta.Onu %36 pay ile donmuş meyve ve sebzeler takip etmekte.Son beş yıl içerisinde kutulanmış sebze ve meyve tüketimi Kuzey Amerika’da düşüş göstermesine rağmen Kuzey Asya’da tüketim artmış.

Donmuş gıdada donmuş patates satışları en önemli yeri tutmakta.Bu alandaki diğer popüler donmuş gıdalar ise bezelye,havuç,fasulye ve karışık sebzelerdir.Bu sanayi sektörünün en büyük müşterileri  % 53 .2 pay ise bakkaliye toptancıları ve süpermarketlerdir. İkinci büyük müşteri ise gıda hizmet sektörüdür.

Konserve şeftali ihracatında en önde gelen ülkeler Yunanistan,Çin ve Şilidir.Konserve armut ihracatının şampiyonu ise Güney Afrika,Çin ce İspanya’dır.Donmuş patates ihracatı ise büyük oranda Hollanda ve Kanada’dan yapılmakta.Bunlara karşı İtalya ve İspanya ise ençok konserve domates ihraç etmekte.

2008 verilerine göre ise dünyada ençokkonserve meyvaihracatını küresel toplamın %12.3nügerçekleştiren Çinyapmış.Meyve ve sebze suyu ihracatında ise % 15 lik küresel payı ile Brezilya birinci sırada yer almış.Belçika ise%17.5 lik küresel pay ile donmuş ve konserve sebze ihracatında birinci sırada yer almış.

Yine 2008 rakamlarına göre ise dünyada ençok konserve meyve ithal eden ülke ise %18.7 lik oran ile ABD olmuş.Yine meyve ve sebze suyu ithalatındaABD % 12.5 lik ithalatı ile dünyada birinci sırada yer almış durumda.Donmuş meyve ve sebze ithalatında ise Fransa % 11.5 lik pay ile birinci sırada.

Hemen hemen dünyanın her bölgesinde hazır ve konserve gıda sanayi mevcut.Ancak hem üretim hem de gelir bakımından en büyük sanayi bölgesi Kuzey Amerika’nın.Kuzey Amerika bölgesinde küresel üretimin %28.5 i ve küresel gelirin ise %24.3 elde edilmekte.

Bu sektörde önemli sayıda gerek yerel gerekse uluslararası şirketler faaliyet göstermekte.Bu sektördeki  dört büyük Heinz,Campbell Soup Company,Kraft Foods ve Nestle pazar gelir payının %19.6 sını temsil etmekte. Heinz bu dördü içerisinde Pazar payı en yüksek olanı.Heinz’ın bu sektördeki Pazar payı%6.8.

Heinz’in İspanya,Portekiz,Yeni Zelanda,Hollanda,Endonezya,Filipinler,Kosta Rika,Singapur gibi dünyanın hemen hemen her tarafında üretim işletmeleri bulunmakta.1869 yılında kurulmuş olan Heinz’ın dünyadaki 200 ana yerleşkesinde toplam 45,800 kişi çalışmakta.2012 yılında Heinz’ın geliri $11.6 milyar dolara net geliri ise $932.2 miyon dolar olarak gerçekleşmiş.

Sektörün en önemli giderini ise,meyve,sebze,paketleme malzemesi ve bu gibi ham maddeler oluşturmakta.Tüm giderler içerisideki ham madde alımlarının payı %58 iken ikinci sırada yer alan giderler kalemindeki maaşların payı ise sadece %8 .6 .Tüm giderlerden sonra elde edilen kar marjı ise sadece %5.6 dır.

Hazır ve donmuş gıdanın küresel durumu bu sevgili okurlar.Teknoloji geliştiği oranda,tüketim artmakta.Hızlı yaşam hızlı yemeği de birlikte getiriyor.Birçok evde kaynayan tencerenin yerini mikro dalga fırınlar devralmış durumda.Evler mis gibi sıcacık yemek kokusu değil artık mis gibi soğuk oda parfümleri kokmakta.Anamın bir sözünü sizlerle paylaşmak isterim hep söyler “TENCERE KAYNAMAYAN EVİN SICAKLIĞI OLMAZ “.Eee yılların tecrübesi nesilden nesile aktarıla gelmiş de bugünlerde pek kulak asan yok.

Kaynak: haberkibris.com